National Current Affairs వర్తమానాంశాలు – జాతీయం Part XI

గుండెపోటు మరణాలే అధికం

• దేశ వ్యాప్తంగా 2011లో సేకరించిన ఎంసీసీడీ (మెడికల్ సర్టిఫికేషన్ ఆఫ్ కాజ్ ఆఫ్ డెత్ – మృతికి కారణాలపై వైద్య ధ్రువీకరణ) గణాంక వివరాలను కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇటీవల వెల్లడించింది. వైద్య ధ్రువీకరణ జరిగిన మరణాల్లో ఎక్కువ శాతానికి గుండెపోటు కారణమని ఈ గణాంకాల్లో తేలింది.
  * మరణాలకు కారణాలను వైద్యపరంగా ధ్రువీకరించి (ఎంసీసీడీ) నమోదు చేయడంలో నూరు శాతం సాధించి చండీగఢ్, గోవాలు ముందున్నాయి. ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ 17వ స్థానం (15.8 శాతం నమోదు)లో ఉండగా కేవలం 0.4 శాతం నమోదుతో ఝార్ఖండ్ ఆఖరి స్థానంలో నిలిచింది.
  * దేశ వ్యాప్తంగా నమోదైన మొత్తం మరణాల్లో ఎంసీసీడీలో నమోదైనవి 20 శాతం మాత్రమే. ఏ కారణంతో ఎంతమంది మృతి చెందుతున్నారో ధ్రువీకరించడం వల్ల ప్రభుత్వం అత్యధిక మరణాలకు కారణాలపై దృష్టిపెట్టి వాటిని నివారించేందుకు అవకాశం ఉంటుంది.
  * ప్రతి 10 మంది మృతుల్లో ఒకరు ఏడాది లోపు వయసున్న వారే. గణాంకాల ప్రకారం.. 45 ఏళ్లకు పైబడిన వారిలో అత్యధిక మరణాలకు గుండెపోటే కారణం.

దేశ వ్యాప్తంగా ఎంసీసీడీ వెల్లడించిన కారణాలు

1. రక్త ప్రసరణ వ్యవస్థలో అడ్డంకులు: శరీరంలోని రక్తప్రసరణ వ్యవస్థలో అడ్డంకుల వల్ల ఎక్కువ సంఖ్యలో మరణాలు సంభవిస్తున్నాయి. వీటిలో గుండె, ఊపిరితిత్తుల్లో రక్త ప్రసరణ ఆగిపోవడం వల్ల జరిగే మరణాలు 67.7 శాతం. వైద్య ధ్రువీకరణ జరిగిన ప్రతి అయిదు మరణాల్లో ఒకటి ఈ రెండింటికి సంబంధించిందే.
2. ఇన్‌ఫెక్షన్లు: ఇన్‌ఫెక్షన్ల వల్ల జరిగే మరణాలకు క్షయ (33.1 శాతం), సెప్టిసీమియాలే (32.7 శాతం) ప్రధాన కారణాలు. మొత్తం వైద్య ధ్రువీకరణ మృతుల్లో క్షయ వ్యాధితో చనిపోయినవారు 4.1 శాతం మంది.
3. శ్వాసకోశ సమస్యలు: ఇలాంటి మృతుల్లో నిమోనియా (21.7 శాతం), ఆస్తమా (8 శాతం) మరణాలు ఎక్కువ. మొత్తం ఎంసీసీడీ మరణాల్లో నిమోనియాతోనే 2 శాతం మంది చనిపోయినట్ల గుర్తించారు.
4. గాయాలు: దీనిలో కాలిన గాయాలు, ఇన్‌ఫెక్షన్లతో మృతి చెందినవారు 25.2 శాతం.
5. శిశు మరణాలు: గర్భిణిగా ఉన్పప్పుడు పుట్టబోయే బిడ్డ విషయంలో తల్లి తగినన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకోకపోవడం వల్ల, ప్రసవానంతరం ఆక్సిజన్ అందక మృతి చెందిన శిశువులు 40.6 శాతం.
6. క్యాన్సర్: నాలుగో వంతుకు పైగా మరణాలకు జీర్ణవ్యవస్థ క్యాన్సర్లే కారణమని గణాంకాలు వెల్లడించాయి.
7. జీర్ణవ్యవస్థ వ్యాధులు: ఇందులో కాలేయ వ్యాధుల మృతులే 64.3 శాతం. మొత్తం వైద్య ధ్రువీకరణాల్లో ఈ తరహా మరణాలు 2.8 శాతం.
8. ఏ వర్గానికీ చెందనివి: లక్షణాలు, సంకేతాలు, పరీక్షలు, ఫలితాలు ఇవేవీ లేకుండా జబ్బు ఏమిటో నిర్దిష్టంగా కారణాన్ని గుర్తించలేని మృతుల శాతం 12.3గా నమోదైంది.

ప్రతిపాదనల పరిమితి పెంపు

• విదేశీ పెట్టుబడుల ప్రోత్సాహక మండలి (ఎఫ్ఐపీబీ – ఫారిన్ ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ ప్రమోషన్ బోర్డ్) ఇక నుంచి రూ.3 వేల కోట్ల విలువైన ప్రతిపాదనలను సిఫారసు చేయవచ్చని కేంద్ర ప్రభుత్వం వెల్లడించింది.
  * ఇంతవరకు రూ. 2వేల కోట్ల మేర ప్రతిపాదనలను మాత్రమే సిఫారసు చేసే అవకాశం ఎఫ్ఐపీబీకి ఉంది. విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులను (ఎఫ్‌డీఐ) మరింతగా ఆకర్షించే లక్ష్యంతో ప్రభుత్వం ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది.
  * రూ.3వేల కోట్లకు మించిన ఎఫ్‌డీఐ ప్రతిపాదనలను ప్రధానమంత్రి నేతృత్వంలోని ఆర్థిక వ్యవహారాలపై మంత్రివర్గ సంఘం (సీసీఈఏ – క్యాబినెట్ కమిటీ ఆన్ ఎకనమిక్ ఎఫైర్స్) ఆమోదించాల్సి ఉంది.
  * దేశంలో 2014-15 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఏప్రిల్ నుంచి ఫిబ్రవరి మధ్య ఎఫ్‌డీఐలు 39 శాతం పెరిగి 28.81 బిలియన్ డాలర్ల (సుమారు రూ.1.73 లక్షల కోట్లు)కు చేరాయి.
  * ప్రస్తుతం అధిక రంగాల్లో ఎఫ్‌డీఐలకు సంబంధించి భారతీయ రిజర్వు బ్యాంక్ (ఆర్‌బీఐ)కు సమాచారం తెలపడం మినహా ఆమోదం తీసుకోవాల్సిన అవసరం లేదు.

సామాజిక భద్రత పథకాలు

• 2015 మే 9న ప్రధాని నరేంద్రమోదీ కోల్‌కతాలో మూడు సామాజిక భద్రత పథకాలను ప్రారంభించారు. ప్రధాన్‌మంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా, ప్రధాన్‌మంత్రి సురక్ష బీమా, అటల్ ఫించన్ యోజన అనే మూడు పథకాలను ఆయన ప్రారంభించారు.
  * మూడు సామాజిక భద్రత పథకాల ప్రారంభోత్సవంలో ప్రధాని నరేంద్రమోదీతోపాటు పశ్చిమ్ బంగ ముఖ్యమంత్రి మమతా బెనర్జీ, గవర్నర్ కేసరినాథ్ త్రిపాఠీలు పాల్గొన్నారు.
  * 2015 మే 1 నుంచి బ్యాంకులు ఈ పథకాలను ప్రయోగాత్మకంగా ప్రారంభించినప్పటికీ జూన్ 1 నుంచి ఈ మూడు పథకాలు అమల్లోకి వచ్చాయి.

ప్రధాన్‌మంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా యోజన (పీఎమ్‌జేజేబీవై):

• ఈ పథకంలో భాగంగా బ్యాంకుల్లో సేవింగ్స్ ఖాతా ఉన్నవారికి ఏటా రూ. 330 ప్రీమియంతో రూ. 2 లక్షల జీవిత బీమా లభిస్తుంది. దరఖాస్తుదారులు 18-50 ఏళ్ల వయసు వారై ఉండాలి.

ప్రధాన్‌మంత్రి సురక్షా బీమా యోజన (పీఎమ్ఎస్‌బీవై):

• ఈ పథకం కింద 18-70 వయసున్న వారు ఏటా రూ. 12 ప్రీమియం చెల్లిస్తే ప్రమాదంలో చనిపోయినా, అంగవైకల్యానికి గురైనా రూ.2 లక్షల బీమా అందుతుంది.

అటల్ పెన్షన్ యోజన (ఏపీవై)

• ఈ పథకం కింద అసంఘటిత రంగ కార్మికులకు వారి ప్రీమియాన్ని బట్టి రూ. 1000 నుంచి రూ.5000 వరకు పింఛను అందిస్తారు. 18 నుంచి 40 సంవత్సరాల వయసున్న బ్యాంక్ ఖాతాదారులకు ఇది వర్తిస్తుంది.

National Current Affairs వర్తమానాంశాలు – జాతీయం Part IX

• భారీ లక్ష్యంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం విదేశీ వాణిజ్య విధానాన్ని ప్రకటించింది. ఏమిటా లక్ష్యం? – రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా సంబరాలు నిర్వహించుకుంది ఎందుకు? – దిల్లీ, ముంబయిల కంటే జయపుర నగరం ముందుంది. ఏ విషయంలో? – సూక్ష్మ రుణ పరిమితిని కేంద్రం పెంచింది. ఎంతమేర? – ఫేమ్ ఇండియా విధానాన్ని కేంద్రం ఆవిష్కరించింది. ఏమిటా విధానం? – దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకు పేరు మారింది. ఏమిటది? – విపత్తు సమయాల్లో అందించే సాయాన్ని కేంద్రం పెంచింది. పెంపుదల ఎలా ఉంది? – గాంధీజీ తొలిసారి అడుగిడి వందేళ్లయిన సందర్భంగా ఓ భారతీయ నగరం మురిసిపోతోంది. ఏమిటా విశేషాలు? – నదుల అనుసంధానానికి అడ్డంకులను తొలగించేందుకు కేంద్రం ఏర్పాటు చేసిన టాస్క్‌ఫోర్స్‌లో తెలంగాణకు చెందిన వ్యక్తి ఒకరున్నారు. ఆయన ఎవరు? .. తెలుసుకుందాం రండి.

900 బిలియన్ డాలర్ల లక్ష్యం

* ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వ తొలి ఎఫ్‌టీపీ (విదేశీ వాణిజ్య విధానం)ని 2015 ఏప్రిల్ 1న కేంద్ర వాణిజ్య మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ దిల్లీలో ప్రకటించారు. ఇందులో భాగంగా భారత పథకం నుంచి మర్చండైజ్ ఎగుమతులు (ఎమ్ఈఐఎస్ – మర్చండైజ్ ఎక్స్‌పోర్ట్స్ ఫ్రమ్ ఇండియా స్కీమ్); సేవల ఎగుమతులు (ఎస్ఈఐఎస్ – సర్వీసెస్ ఎక్స్‌పోర్ట్స్ ఫ్రమ్ ఇండియా స్కీమ్) అనే రెండు కొత్త పథకాలను ప్రవేశపెట్టారు.
* వస్తువుల, సేవల ఎగుమతులను 2020 కల్లా రెండింతలు చేయాలని భారత్ లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించుకుంది. ఆ సమయానికి 900 బిలియన్ డాలర్ల (దాదాపు రూ.54,00,000 కోట్లు)కు చేరుకోవాలని కొత్త విదేశీ వాణిజ్య విధానంలో పేర్కొన్నారు.
* ఎమ్ఈఐఎస్ కింద దేశీయంగా తయారుచేసే నాణ్యమైన ఉత్పత్తులకు ప్రోత్సాహకాలు ఇస్తారు. మేక్ ఇన్ ఇండియా, డిజిటల్ ఇండియా, స్కిల్ ఇండియా కార్యక్రమాలకు ఊతమిచ్చేలా విదేశీ వాణిజ్య విధానాన్ని ఉపయోగించుకోవాలి.
* ఏటా సమీక్షకు బదులుగా రెండున్నరేళ్ల తర్వాత ఎఫ్‌టీపీని సమీక్షిస్తారు. రక్షణ, వ్యవసాయ ఉత్పత్తులు, పర్యావరణహిత ఉత్పత్తుల ఎగుమతులకు అధిక మద్దతు ఉంటుంది.
* భారత ఎగుమతులను పెంచేందుకు ఒక ఎగుమతి ప్రోత్సాహకాల బృందాన్ని (ఎక్స్‌పోర్ట్ ప్రమోషన్ మిషన్) ఏర్పాటు చేసి రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలతో కలిసి పనిచేయాలని ఎఫ్‌టీపీ ప్రతిపాదించింది.
* ఈ-కామర్స్ కంపెనీలకు ఎఫ్‌టీపీలో ప్రభుత్వం ప్రోత్సాహకాలను ప్రకటించింది. అంతర్జాతీయ ఎగుమతుల్లో భారత వాటాను పెంచుకోవడానికి, ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ (డబ్ల్యూటీవో) నిబంధనలను పాటించడానికి కొన్ని సంస్థలను ఏర్పాటు చేయాలని ఎఫ్‌టీపీ ప్రతిపాదించింది.

భారతీయ నగరాల్లో జయపుర ప్రథమం

* ప్రపంచ యాత్రా వేదిక ‘ట్రిప్ అడ్వైజర్’ 2015కు గాను నిర్వహించిన యాత్ర స్థలాల ఎంపికలో ఆసియాలోని 25 అత్యుత్తమ దర్శనీయ ప్రాంతాల్లో 4 భారతీయ నగరాలు చోటు దక్కించుకున్నాయి.
* ఆసియాలోని 25 ప్రముఖ దర్శనీయ ప్రాంతాల్లో పింక్ సిటీగా పేరుగాంచిన జయపుర 12వ స్థానంలో నిలిచింది. దేశ రాజధాని దిల్లీ 15వ స్థానంలో, దేశ ఆర్థిక రాజధాని ముంబయి 20వ స్థానంలో నిలిచాయి. రాజస్థాన్‌లోని మరో ప్రముఖ నగరం, ,’ది గోల్డెన్ సిటీ’గా పేరుగాంచిన జైసల్మీర్ 22వ స్థానంలో నిలిచింది.
* కంబోడియా లోని సియమ్‌రీప్ ఈ జాబితాలో తొలి స్థానంలో నిలిచింది. తర్వాతి స్థానాల్లో హనోయ్ (వియత్నాం), ఉబుద్(ఇండోనేషియా), బ్యాంకాక్ (థాయ్‌లాండ్), ఖాఠ్మండు (నేపాల్) నిలిచాయి.

8 దశాబ్దాల ఖ్యాతి

* 1935 ఏప్రిల్ 1న ఏర్పాటు చేసిన భారతీయ రిజర్వు బ్యాంకు 80వ వార్షికోత్సవాన్ని 2015 ఏప్రిల్ 2న ముంబయిలో ఘనంగా నిర్వహించారు. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, ఆర్‌బీఐ గవర్నర్ రఘురామ్ రాజన్, ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్ జైట్లీ, మహారాష్ట్ర గవర్నర్ విద్యాసాగరరావు, మహారాష్ట్ర సీఎం దేవేంద్ర ఫడణవీస్ ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు.
* ‘2035 కల్లా రిజర్వ్ బ్యాంక్ 100 ఏళ్లను పూర్తి చేసుకుంటుంది. అప్పటికల్లా అందరికీ ఆర్థిక సేవలను అందజేసేలా ఒక ప్రణాళికను సిద్ధం చేసుకుని సాధించాలని’ ప్రధాని మోదీ ఈ సందర్భంగా పిలుపునిచ్చారు.
* మహాత్మాగాంధీ 150వ జయంతి (2019); భారత 75వ స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం (2022); ఆర్‌బీఐ 90వ వార్షికోత్సవం (2025)లను ఆర్థిక సంఘటితాన్ని సాధించేందుకు తేదీలుగా నిర్ణయించుకోవచ్చని ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ పేర్కొన్నారు.
* స్వాతంత్య్రానంతరం 1949 జనవరి 1న ఆర్‌బీఐను జాతీయం చేశారు. షహీద్ భగత్‌సింగ్ మార్గ్, ముంబయిలో ఆర్‌బీఐ కేంద్ర కార్యాలయం ఉంది.
* ఆర్‌బీఐ తొలి గవర్నర్ ఆస్బోర్న్ ఎ.స్మిత్ (1935 ఏప్రిల్ 1 నుంచి 1937 జూన్ 30 వరకు కొనసాగారు).
* భారతదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తరువాత ఆర్‌బీఐ తొలి గవర్నర్ చింతామణి డి.దేశ్‌ముఖ్ (1943 ఆగస్టు 11 నుంచి 1949 జూన్ 30 వరకు కొనసాగారు). ఈయన మొత్తం మీద ఆర్‌బీఐకు మూడో గవర్నర్.
* ఆర్‌బీఐ ప్రస్తుత గవర్నర్ రఘురామ్ రాజన్ 2013 సెప్టెంబరు 4 నుంచి కొనసాగుతున్నారు. ఈయన ఆర్‌బీఐకు 23వ గవర్నర్.

ఇక తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకు

* దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకు పేరును తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకుగా మారుస్తున్నట్లు 2015 ఏప్రిల్ 9న భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ ప్రకటించింది. ఆర్‌బీఐ చట్టం 1934లోని రెండో షెడ్యూల్‌లో ఈ మార్పు చేసినట్లు వెల్లడించింది.
* 2014 అక్టోబరు 20న దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకు పేరును తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకుగా మారుస్తూ కేంద్ర ప్రభుత్వం నోటిఫికేషన్ జారీ చేసింది. దీనికి అనుగుణంగా ఆర్‌బీఐ 2015 ఏప్రిల్‌లో ఈ చర్య చేపట్టింది.
* 2006లో ఏర్పాటైన దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకు తెలంగాణలోని ఆదిలాబాద్, కరీంగనర్, నిజామాబాద్, రంగారెడ్డి, హైదరాబాద్ జిల్లాల్లో సేవలు అందిస్తోంది. హైదరాబాద్‌లో ఉన్న దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకు కేంద్ర కార్యాలయమే తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకు కేంద్ర కార్యాలయం అవుతుంది.
* తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకుకు స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ హైదరాబాద్(ఎస్‌బీహెచ్) ప్రాయోజిత (స్పాన్సర్) బ్యాంకుగా ఉంటుంది. తెలంగాణ గ్రామీణ బ్యాంకుగా పేరు మారిన దక్కన్ గ్రామీణ బ్యాంకులో కేంద్ర ప్రభుత్వానికి 50 శాతం, స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ హైదరాబాద్‌కు 35 శాతం, తెలంగాణ ప్రభుత్వానికి 15 శాతం వాటాలున్నాయి.

‘సూక్ష్మ’ రుణ పరిమితి పెంపు

* సూక్ష్మ రుణ సంస్థలు (ఎంఎఫ్ఐ – మైక్రో ఫైనాన్స్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్స్) ఇకపై రూ. లక్ష వరకు రుణం ఇవ్వొచ్చని భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ ప్రకటించింది. విద్య, వైద్య ఖర్చులకు మినహా ఇతర అవసరాల నిమిత్తం ఇచ్చే రుణ పరిమితిని రూ.50,000 నుంచి రూ. లక్షకు పెంచినట్లు ఆర్‌బీఐ ప్రకటించింది. 2015 ఏప్రిల్ 1 నుంచి ఇది అమల్లోకి వచ్చింది.
* రుణం తీసుకునే వ్యక్తి గ్రామీణుడైతే, వార్షికాదాయం రూ. లక్షలోపే ఉండాలి. ఆర్‌బీఐ ఈ పరిమితి కూడా పెంచింది (గతంలో ఈ పరిమితి రూ.60,000 మాత్రమే). పట్టణాల్లోని రుణ గ్రహీత వార్షికాదాయం రూ.1,60,000 (గతంలో రూ.1,20,000)కు పెంచింది.
* అల్పాదాయ వర్గాలు, చిన్న వ్యాపార సంస్థలకు రుణసేవల విస్తరణపై ఏర్పాటైన నచికేత్ మోర్ కమిటీ సూచనల మేరకు రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఎంఎఫ్ఐల రుణ పరిమితిని, రుణగ్రహీతల వార్షికాదాయ పరిమితిని పెంచింది.

ఫేమ్ ఇండియా

* కాలుష్యాన్ని తగ్గించే బ్యాటరీ, హైబ్రిడ్ వాహనాలు మరిన్ని మన రోడ్లపై పరుగులు తీసేందుకు అవసరమైన ప్రోత్సాహకాలతో ‘ఫేమ్ ఇండియా’ అనే నూతన విధానాన్ని 2015 ఏప్రిల్ 8న కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆవిష్కరించింది. ‘ఫేమ్ ఇండియా’ అనేది నేషనల్ ఎలక్ట్రిక్ మొబిలిటీ మిషన్ ప్లాన్‌లో భాగం.
* ఫేమ్ ఇండియా (FAME India) అంటే ఫాస్టర్ అడాప్షన్ అండ్ మాన్యుఫ్యాక్చరింగ్ ఆఫ్ హైబ్రిడ్ అండ్ ఎలక్ట్రిక్ వెహికల్స్ ఇన్ ఇండియా.
* ‘ఫేమ్ ఇండియా’ విధానంలో ద్విచక్ర వాహనాలు, ఆటోలు, కార్లు, బస్సుల తయారీ, కొనుగోలుదార్లకు ప్రోత్సాహకాలు ఇస్తారు. ప్రస్తుత, వచ్చే ఆర్థిక సంవత్సరాలకు కలిపి అమలు చేయనున్న ఈ పథకం తొలి దశకు రూ. 795 కోట్లు కేటాయించారు. ఫేమ్ ఇండియా పథకాన్ని తొలుత మహా నగరాలతో ప్రారంభించి క్రమంగా స్మార్ట్, ఇతర ప్రధాన నగరాలకు విస్తరించాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది.

గాంధీజీ పర్యటనకు వందేళ్లు

* 2015 ఏప్రిల్ 12, 13 తేదీల్లో దేశ రాజధాని దిల్లీ ఓ అద్భుత, చరిత్రాత్మక ఘట్టం తాలూకు శత వసంతోత్సవాన్ని జరుపుకొంది. వందేళ్ల కిందట 1915 ఏప్రిల్ 12న భార్య కస్తూర్బాతో కలిసి దిల్లీలో తొలిసారిగా అడుగిడిన గాంధీ మరుసటి రోజు ఏప్రిల్ 13న దిల్లీలోని సెయింట్ స్టీఫెన్ కళాశాల విద్యార్థులను ఉద్దేశించి హిందీలో ప్రసంగించారు. గోపాలకృష్ణ గోఖలే ఆహ్వానం మేరకు మహత్మాగాంధీ దిల్లీ వచ్చారు.

నదుల అనుసంధానం – టాస్క్‌ఫోర్స్

* దేశంలో నదుల అనుసంధానం విషయంలో అడ్డంకులను అధిగమించేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం పలువురు నిపుణులతో కూడిన టాస్క్‌ఫోర్స్‌ను ఇటీవల ఏర్పాటు చేసింది. నదుల అనుసంధానాన్ని కొన్ని రాష్ట్రాలు వ్యతిరేకిస్తున్న నేపథ్యంలో కేంద్రం ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది.
* ఈ టాస్క్‌ఫోర్స్‌కు బి.ఎన్.నవలా వాలా నేతృత్వం వహిస్తారు. తెలంగాణకు చెందిన శ్రీరాం వెదిరె; పర్యావరణ, అటవీశాఖ మాజీ కార్యదర్శి ప్రొదీప్తో ఘోష్; కేంద్ర జల సంఘం (సీడబ్ల్యూసీ) మాజీ ఛైర్మన్ ఎ.డి.మొహిలే; సీడబ్ల్యూసీ మాజీ సభ్యుడు ఎం.గోపాల కృష్ణన్; న్యాయవాది విరాగ్ గుప్తా; సీడబ్ల్యూసీ ఛైర్మన్, జాతీయ జల అభివృద్ధి సంస్థ డైరెక్టర్ జనరల్, ఇతర అధికారులు ఈ టాస్క్‌ఫోర్స్‌లో సభ్యులుగా ఉంటారు.
* శ్రీరాం వెదిరె ప్రస్తుతం కేంద్ర జలవనరులు, నదుల అభివృద్ధి, గంగా ప్రక్షాళన మంత్రిత్వశాఖ సలహాదారుగా వ్యవహరిస్తున్నారు. ఈయన ‘గుజరాత్స్ సక్సెస్ స్టోరీ ఇన్ వాటర్ మేనేజ్‌మెంట్’, ‘వా టర్ గ్రిడ్ ఫర్ తెలంగాణ అండ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ యూజింగ్ రివర్స్ గోదావరి అండ్ కృష్ణా’, ‘ఇన్నోవేటివ్ వాటర్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్రాక్టీసెస్ ఇన్‌డిస్పెన్సబుల్ ఫర్ ఇండియా’ వంటి పుస్తకాలు రాశారు.

విపత్తు సాయం పెంపు

* ప్రకృతి వైపరీత్యాలతో అతలాకుతలం అయ్యే జీవితాలకు కొంత ఊరటనిస్తూ.. విపత్తు సాయాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం పెంచింది. వైపరీత్యాల సమయంలో మృతి చెందే వారి కుటుంబాలకు ఇచ్చే సాయాన్ని రూ. 1.5 లక్షల నుంచి రూ. 4 లక్షలకు పెంచింది.
* పంటల పెట్టుబడి రాయితీ, దెబ్బతిన్న ఇళ్లకు ఇచ్చే పరిహారం, పంట నష్టం, ఆస్తి నష్టం సహా ప్రకృతి వైపరీత్యాల సమయంలో ఇచ్చే నష్ట పరిహారాన్ని 50 శాతం దాకా పెంచుతూ కేంద్ర హోంశాఖ ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది.
* పంటల పరిహారం నిబంధనలను సడలించింది. గతంలో 50 శాతం, అంతకంటే ఎక్కువ దెబ్బతిన్న పంటలకే పరిహారం ఇస్తుండగా దీన్ని 33 శాతానికి తగ్గిస్తూ నిర్ణయం తీసుకుంది. ఈ ఏడాది ఏప్రిల్ ఒకటో తేదీ నుంచి ఇది అమల్లోకి వచ్చింది. (వివరాలకు 5 పట్టికలు చూడండి)

National Current Affairs వర్తమానాంశాలు – జాతీయం Part VII

* అభివృద్ధే మంత్రం
* నవ సంక్షేమ పథకాలు
* కేంద్రం రూపకల్పన

• దేశం అభివృద్ధి చెందాలంటే.. సమాజంలో వివిధ రకాలుగా ఆర్థిక, సామాజిక ప్రతికూలతలను ఎదుర్కొంటున్న ప్రజలను ప్రగతిబాట పట్టించాలి. గిరిజనులు, దళితులు, బలహీన వర్గాలు, అణగారిన వర్గాలు, మహిళలు అభివృద్ధిని సాధించేందుకు అనుగుణంగా విధానాలకు రూపకల్పన చేయాలి. ఈ దిశగా భారత ప్రభుత్వం అనేక సంక్షేమ పథకాలను అమలు చేస్తోంది. బాలికలు, మహిళలు, చిన్న వ్యాపారులు, నిరుద్యోగులు, గ్రామీణ ప్రాంతాల ప్రజలు.. వీరందరి సంక్షేమానికి కృషి చేస్తోంది. ఎవరి కోసం ఎలాంటి పథకాలు అమలవుతున్నాయో తెలుసుకుందామా!
• భారతదేశ జనాభాలో సుమారు 17 శాతంగా ఉన్న దళితులు శతాబ్దాల తరబడి అనేక రకాలుగా వివక్షకు గురై అభివృద్ధికి దూరంగా ఉన్నారు. 8.5 శాతంగా ఉన్న గిరిజనుల్లో చాలామేర సాధారణ జనజీవన స్రవంతికి దూరంగా ఉన్నారు. 40 శాతానికి పైగా ఉన్న వెనకబడిన వర్గాల్లో ఇప్పటికీ కనీస సౌకర్యాలు అందక పేదరికంలో కొట్టుమిట్టాడుతున్న వారెందరో.. వివిధ మతాలకు చెందిన 20 శాతం అల్ప సంఖ్యాక వర్గాలు కూడా ఇంకా అభివృద్ధి చెందాల్సి ఉంది. మహిళలు చాలాచోట్ల అనేక రకాలుగా వివక్ష, దాడులకు గురవుతున్నారు. జనాభాలో ఇంత ఎక్కువ శాతంగా ఉన్న ఈ వర్గాలు అభ్యున్నతిని సాధించకుండా ఏ ప్రభుత్వమూ దేశాన్ని ముందుకు తీసుకువెళ్లలేదు. అందుకే ప్రతి ప్రభుత్వం ఆయా వర్గాల సంక్షేమానికి అనేక పథకాలను రూపొందించి అమలు చేస్తుంది. ఈ క్రమంలో కేంద్ర ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న సంక్షేమ పథకాల వివరాలివి.

జన్‌ధన్ యోజన

• సాంకేతికంగా అధునాతన బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ఉన్న మన దేశంలో 2014 వరకు కనీసం 42 శాతం కుటుంబాలకు బ్యాంకు ఖాతాలు కూడా లేవు. ఖాతాలు లేని వారిలో ఎక్కువ శాతం పేదలు, దిగువ మధ్య తరగతి ప్రజలే. వీరిలో చాలామంది తమ ఆర్థిక అవసరాల కోసం వడ్డీ వ్యాపారుల వద్ద ఏడాదికి 24 శాతం, అంతకంటే ఎక్కువ వడ్డీకి అప్పులు చేస్తున్నారు. వడ్డీ వ్యాపారుల వేసే చక్ర వడ్డీలు కట్టలేక అప్పుల ఊబిలో కూరుకుపోతున్నారు. మరోవైపు ప్రభుత్వ పథకాల లబ్దిదారులకు బ్యాంకు ఖాతాలు కూడా లేకపోవడం వల్ల ప్రభుత్వం వారి కోసం వెచ్చించే అనేక సంక్షేమ పథకాల నిధులు, సబ్సిడీలు పక్కతోవ పడుతున్నాయి. చేరాల్సిన వాళ్లకు చేరకుండా దళారుల పాలవుతున్నాయి. దీన్ని అరికట్టేందుకు.. దేశంలోని పేద, దిగువ మధ్య తరగతి వర్గాలు సైతం బ్యాంకింగ్ ఫలాలను అనుభవించేలా, ప్రతి కుటుంబంలో కనీసం ఒకరికి బ్యాంకు ఖాతా ఉండేలా ప్రధానమంత్రి జన్‌ధన్ యోజనకు ప్రభుత్వం రూపకల్పన చేసింది. ఎలాంటి ఖర్చు లేకుండా జీరో బ్యాలెన్స్‌తో ఖాతా తెరిచేలా ఈ పథకాన్ని రూపొందించారు.

• 2014, ఆగస్టు 15న ఎర్రకోట నుంచి ఈ పథకం బృహత్తర లక్ష్యాలను వివరించిన ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ దీన్ని ఆగస్టు 23న ప్రారంభించారు. ప్రారంభించిన నాడే 77,000 ప్రాంతాల్లో ఏర్పాటు చేసిన ప్రత్యేక క్యాంపుల ద్వారా కోటీ యాభై లక్షల బ్యాంకు ఖాతాలను పేద, మధ్య తరగతి వారితో తెరిపించారు. జన్‌ధన్ యోజన ఖాతా తెరిచే ప్రతి ఒక్కరికీ రూపే డెబిట్ కార్డుతో పాటు బ్యాంకు ఖాతా తెరిచిన ఆరు నెలల్లో 5,000 రూపాయల ఓవర్ డ్రాఫ్ట్ సౌకర్యం కల్పించారు. హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ ఎర్గో ద్వారా లక్ష రూపాయల బీమా, ఎల్ఐసీ ద్వారా 30,000 రూపాయల జీవిత బీమా కూడా కల్పించడం ఈ పథకం బృహత్తర లక్ష్యాలకు అద్దం పడుతుంది.

గిన్నీస్ రికార్డు

• ఈ పథకం అమలైన వారం రోజుల్లోనే ప్రపంచ గిన్నీస్ బుక్‌లో చోటు సంపాదించి రికార్డు సృష్టించింది. ఆర్థిక సమానత్వం కోసం చేపట్టిన ఈ యోజన ద్వారా ఆగస్టు 23 నుంచి 29 వరకు వారం రోజుల వ్యవధిలో అత్యధికంగా 1,80,96,130 మందికి ప్రభుత్వం బ్యాంకు ఖాతాలు తెరిచినట్టు గిన్నీస్‌బుక్ పేర్కొంది. ఇలా రికార్డులకెక్కిన ఈ యోజన ద్వారా అక్టోబరు 15 నాటికి 18 కోట్ల ఖాతాలు తెరిచారు. వీటిలో 49 శాతం ఖాతాలు మహిళలవి కావడం గమనార్హం. జన్‌ధన్ ద్వారా ఖాతా తెరిచిన ప్రజలు తమ ఖాతాల్లో మొత్తం 25 వేల కోట్ల రూపాయలను జమ చేశారు. ఈ పథకం కింద ఇప్పటికే 95 శాతం పైగా కుటుంబాలను బ్యాంకింగ్‌కు అనుసంధానం చేశారు. పేదల కోసం వెచ్చించే లక్షల కోట్ల వనరులు, సబ్సిడీల్లో అక్రమాలను అరికట్టడానికి.. వేల కోట్ల ప్రజాధనాన్ని ఆదా చేయడానికి జన్‌ధన్ యోజన దోహదపడింది.

సామాజిక భద్రత

• ప్రజల సామాజిక భద్రత దేశ అభివృద్ధికి ఒక సూచికలాంటిది. 125 కోట్ల జనాభా.. అందులోనూ 30 శాతం మంది దారిద్య్రరేఖకు దిగువన జీవిస్తున్న మన దేశంలో సామాజిక భద్రత ఎంతో అవసరం. అత్యధిక శాతం ప్రజలకు బీమా లేకపోవడం మన సామాజిక భద్రత లోటుకు అద్దం పడుతుంది. స్వాతంత్య్రానంతరం ఆరున్నర దశాబ్దాల తర్వాత కూడా దేశంలో కేవలం 4 శాతం మంది ప్రజలు ప్రమాద బీమా, 20 శాతం మంది జీవిత బీమా, 11 శాతం మంది మాత్రమే పెన్షన్ సదుపాయం కలిగి ఉండటం సామాజిక భద్రత దిశగా వెనుకబాటుతనాన్ని చాటుతోంది. ఈ పరిస్థితిని గ్రహించిన ప్రధానమంత్రి మోదీ సామాజిక భద్రతను ఒక ముఖ్యమైన పాలనా అంశంగా, ఆర్థిక విధానంగా తీసుకుని.. మూడు రకాల ప్రభుత్వ పథకాల రూపంలో ప్రజలకు అందించారు. దేశ ఆర్థిక సామాజిక భద్రత ముఖచిత్రాన్ని మార్చి వేశారు. దేశ ఆర్థిక ముఖచిత్రంపై చెరగని ముద్రవేశారు.
• ప్రపంచ బ్యాంకు లెక్కల ప్రకారం మన దేశంలోని 47 శాతం ప్రజలు వ్యవసాయం ద్వారా ప్రత్యక్షంగా లేదా పరోక్షంగా ఉపాధి పొందుతున్నారు. వీరు గత రెండు దశాబ్దాలుగా ప్రతికూల పరిస్థితులను ఎదుర్కొంటూ తీవ్ర ఒత్తిడికి గురవుతున్నారు. దురదృష్టవశాత్తూ ఏదైనా ప్రమాదం సంభవిస్తే కోలుకోలేని దెబ్బ తినేది వీరే. వీరితోపాటు పేదరికంలో జీవిస్తున్న కోట్ల మంది ప్రజలు అనుకోని ఘటనలు జరిగినప్పుడు పరిస్థితిని ఎదుర్కొనే ఆర్థికశక్తి లేక వీధిన పడుతున్నారు. ఏటా ఏదో ఒక ప్రకృతి విపత్తు ఏర్పడే మన దేశంలో ఇలాంటి వారికి తక్కువ ధరలో బీమా, పెన్షన్‌లు అందించడాన్ని ప్రభుత్వం తన కర్తవ్యంగా భావిస్తోంది.
• ఈ పథకం కింద నెలకు కేవలం ఒక రూపాయి ఖర్చుతో (సంవత్సరానికి 12 రూపాయలతో) ప్రధానమంత్రి జీవన సురక్ష యోజన ద్వారా 2 లక్షల రూపాయల ప్రమాద బీమా ప్రభుత్వం కల్పిస్తోంది. రోజుకి 95 పైసల ఖర్చుతో (సంవత్సరానికి 330 రూపాయలతో) ప్రధానమంత్రి జీవన జ్యోతి బీమా యోజన ద్వారా 2 లక్షల రూపాయల జీవిత బీమాను కల్పిస్తుంది. లబ్దిదారులు జమచేసే మొత్తానికి ఏటా 1000 రూపాయలు వరకు ప్రభుత్వం తన వంతుగా కలిపి 60 ఏళ్లు నిండిన తర్వాత నెలకు ఒక వెయ్యి నుంచి 5 వేల రూపాయల వరకు పెన్షన్ లభించేలా ప్రభుత్వం అటల్ పెన్షన్ యోజనను అమలు చేస్తోంది. ఈ పథకాలు అమల్లోకి వచ్చిన నాటి నుంచి ఇంతవరకు 13 కోట్ల మందికి సామాజిక భద్రత కల్పించడం ప్రభుత్వం సాధించిన గొప్ప విజయం.

బేటీ బచావో.. బేటీ పడావో

• 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 0-6 ఏళ్ల మధ్య వయసున్న బాల బాలికల నిష్పత్తి 1000 : 927 (ప్రతి 1000 మంది బాలురకు 927 బాలికలు). ఇది మరింతగా క్షీణించి 2011 జనాభా లెక్కల్లో 1000 : 918 (ప్రతి 1000 మంది బాలురకు 918 బాలికలు)కు తగ్గింది. జనాభా లెక్కల్లో పంజాబ్, ఉత్తరప్రదేశ్, హరియాణా రాష్ట్రాల్లో 1000కి 893, 908, 916గా నమోదవుతున్న లింగ నిష్పత్తి తీవ్ర ఆందోళన కలిగించే విధంగా ఉంది. మూఢ నమ్మకాలు, అవగాహనారాహిత్యం, పేదరికం తదితర కారణాల వల్ల ఆడ పిల్లలను గర్భంలోనే చంపే సంస్కృతి దేశంలో ఇప్పటికీ ఉండటంతో లింగ నిష్పత్తి దారుణంగా ఉంది. ఫలితంగా దేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో వివాహాలు కావడం చాలా ఇబ్బందికరంగా మారింది. ఈ పరిస్థితి తీవ్ర సామాజిక అశాంతికి గురి చేస్తుంది.
• ఈ పరిస్థితిని మార్చేందుకు ప్రధాన మంత్రి నరేంద్రమోదీ 2015, జనవరి 22న హరియాణాలో ‘బేటీ బచావో – బేటీ పడావో’ పథకాన్ని ప్రారంభించారు. ఆడపిల్లల సంరక్షణపై ప్రజల్లో అవగాహన కల్పించడం, భ్రూణ హత్యలను నిరోధించడం, మహిళా సంక్షేమ పథకాలు మహిళలకు సక్రమంగా చేరేలా చూడటం లాంటి లక్ష్యాలతో ప్రారంభమైన ఈ పథకానికి ప్రభుత్వం మొదటిదశలో రూ.100 కోట్లు కేటాయిచింది. మహిళల భద్రతకోసం మరిన్ని పటిష్ట చర్యల కోసం గృహ మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా మరో రూ.150 కోట్లు కేటాయించింది.

గ్రామీణ కౌశల్ యోజన

• 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పనిచేసే సత్తా ఉన్న 15-35 సంవత్సరాల వయసున్న వారు సుమారు 5.5 కోట్ల మంది దాకా ఉన్నారు. ఇంత పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్న ఈ యువత మన దేశానికున్న గొప్ప వనరు. అదే సమయంలో ప్రపంచంలో 5.5 కోట్ల మంది వృత్తి నిపుణుల కొరత ఉండటం భారతదేశానికి ఒక చక్కటి అవకాశంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం భావించింది. ఈమేరకు యువతకు వృత్తి నైపుణ్యంలో శిక్షణ ఇచ్చి ఉపాధి కల్పించే లక్ష్యంతో 2014, సెప్టెంబరు 25న పండిట్ దీనదయాళ్ గ్రామీణ కౌశల్ యోజనను ప్రారంభించింది.
• పారిశ్రామికంగా, ఆర్థికంగా అగ్ర దేశాలైన దక్షిణ కొరియాలో 96 శాతం, జపాన్‌లో 80 శాతం, జర్మనీలో 75 శాతం, యూకేలో 70 శాతం ఉద్యోగాల్లో వృత్తి నైపుణ్య శిక్షణ పొందిన వారున్నారు. మన దేశంలో కనీసం 10 శాతం కూడా వృత్తి నైపుణ్య శిక్షణ పొందినవారు లేరు. పనికి సంసిద్ధంగా ఉండటంలో మనదేశం ప్రపంచంలో అట్టడుగున ఉంది. దీన్ని గమనించి 2015-16 బడ్జెట్‌లో గ్రామీణ కౌశల్ యోజనకు రూ.1500 కోట్లు కేటాయించిన కేంద్ర ప్రభుత్వం 2017 నాటికి 10 లక్షల గ్రామీణ యువతకు వృత్తి నైపుణ్య శిక్షణను ఇచ్చి ఉపాధి కల్పించడానికి లక్ష్యం పెట్టుకుంది. దీనికి తోడు ‘స్కిల్ ఇండియా’ కార్యక్రమం ద్వారా అనేక వృత్తి నైపుణ్య శిక్షణ కార్యక్రమాలను ప్రభుత్వం చేపడుతోంది.

చిన్నవ్యాపారులకు పెద్దసాయం

• మన దేశంలో చిన్న వ్యాపార, పారిశ్రామిక రంగం దాదాపు 5.78 కోట్ల చిన్న వ్యాపార సంస్థల ద్వారా 12 కోట్ల మందికి ఉపాధి కల్పిస్తోంది. ఈ సంస్థల్లో మూడింట రెండొంతులు ఎస్సీ, ఎస్టీ, ఓబీసీలకు చెందిన వారివే. అంతేకాదు వీటిలో సగం సంస్థలు వ్యాపారానికి అంతగా అనుకూలించని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోనివే. అంటే ఆర్థిక పరంగానే కాకుండా సామాజికంగా కూడా ఈ సంస్థలు ఎంతో కీలకం. రూ.11.4 లక్షల కోట్ల ఆస్తులున్న ఈ చిన్న వ్యాపార సంస్థలు ఏటా దాదాపు రూ.6 లక్షల కోట్ల అదనపు విలువను జోడిస్తున్నాయి. అంటే ఈ సంస్థలు 55 శాతం విలువను జోడిస్తున్నాయన్న మాట. కార్పొరేట్ రంగంలోని పెద్ద పారిశ్రామిక సంస్థలు మాత్రం వాటి ఆస్తుల్లో కేవలం 34 శాతం విలువను మాత్రమే జోడిస్తున్నాయి. ఇంత పెద్దమొత్తంలో ఉపాధిని, ఆర్థిక ఫలాలను అందిస్తున్న చిన్న వ్యాపార సంస్థలు బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ద్వారా పొందుతున్న రుణ సదుపాయం కేవలం 4 శాతం మాత్రమే. బ్యాంకుల ద్వారా రుణం పొందలేని చిన్న వ్యాపార సంస్థలు తమ ప్రాంతాల్లో అందుబాటులో ఉండే వడ్డీ వ్యాపారుల వద్ద 24 శాతం, అంతకంటే ఎక్కువ వడ్డికి రుణం తీసుకోవాల్సి వస్తోంది. దీంతో వ్యాపారాలను మరింతగా విస్తరించలేక పోతున్నాయి. రుణ సదుపాయం లేక వ్యాపారంపై మక్కువ ఉన్నప్పటికీ కొందరు ఔత్సాహికులు, వృత్తి నిపుణులు కొత్త వ్యాపారాలను ప్రారంభించ లేకపోతున్నారు.
• ఈ పరిస్థితిని గమనించిన నరేంద్రమోదీ ప్రభుత్వం సరికొత్త ఆలోచనతో ముందుకొచ్చింది. చిన్న వ్యాపారులు వారికున్న వ్యాపారాలను విస్తరించేందుకు, వృత్తి నిపుణులు కొత్తగా వ్యాపారాలు ప్రారంభించేందుకు వీలుగా రూ.20,000 కోట్లతో ప్రభుత్వం ముద్రా బ్యాంకును ఏర్పాటు చేసింది. దీనికి తోడుగా రూ.3,500 కోట్లతో రుణ హామీ నిధిని ఏర్పాటు చేసింది. వ్యాపార స్థాయి, ప్రారంభం, వృద్ధి, ఎన్నేళ్లుగా నిర్వహిస్తున్నారు? తదితర అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని మూడు కేటగిరీల్లో రుణం అందజేస్తారు. శిశు కేటగిరీలో రూ.50 వేల వరకు, కిశోర్ కేటగిరీలో రూ.50 వేల నుంచి 5 లక్షల వరకు, తరుణ్ కేటగిరీలో రూ.5 లక్షల నుంచి 10 లక్షల వరకు ప్రభుత్వ బ్యాంకుల ద్వారా రుణం అందజేస్తారు. 2015 సెప్టెంబరు నాటికే రూ.20 వేల కోట్ల ముద్రాబ్యాంకు రుణాలను చిన్న వ్యాపారులకు అందజేసిన ప్రభుత్వం ఈ ఆర్థిక సంవత్సరంలో రూ.1.22 లక్షల కోట్లను ముద్రా రుణాలుగా అందజేయాలని బ్యాంకులకు నిర్దేశించింది.

శ్రమయేవ జయతే

• కార్మికుల సంక్షేమమే ధ్యేయంగా ప్రధాని నరేంద్రమోదీ 2014, అక్టోబరు 16న పండిట్ దీనదయాళ్ శ్రమయేవ జయతే యోజనను ప్రారంభించారు. ఈ యోజన ద్వారా కార్మికులు, ఉద్యోగుల సంక్షేమం దిశగా అనేక కార్యక్రమాలను రూపొందించి ప్రభుత్వం అమలు చేస్తోంది. ఇందులోని ప్రధాన అంశాల్లో దేశంలోని 4 కోట్ల మంది ఉద్యోగులు పీఎఫ్ ఖాతాలను ఎలాంటి ఇబ్బందులు లేకుండా ఎక్కడికైనా మార్చుకోవడం, ఎక్కడి నుంచి అయినా అకౌంటులో లావాదేవీలను నిర్వహంచుకునే వెసలుబాటు కల్పించే వ్యవస్థ నిర్మాణం చెయ్యడం ఒకటి. రెండోది.. దేశంలోని 6 లక్షల యూనిట్లకు గుర్తింపు సంఖ్య కల్పించి 44 కార్మిక చట్టాలకు గాను 14 చట్టాలకు సంబంధించిన ఫిర్యాదులను ఆన్‌లైన్ ద్వారా సమర్పించే సౌకర్యం కల్పించడం. మూడోది.. తనిఖీల విషయంలో సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించి అధికారుల విచక్షణను తగ్గించడం, తనిఖీల నివేదికలను 72 గంటల్లో ఆన్‌లైన్ ద్వారా అందించడం. నాలుగోది.. అప్రెంటీస్ ప్రోత్సాహక కార్యక్రమం కింద మొదటి రెండు సంవత్సరాల్లో అప్రెంటీస్‌ల కోసం అందించే స్టయిపండ్‌లో సగం మొత్తాన్ని కేంద్రం భరించడం. అయిదోది.. రాష్ట్రీయ స్వాస్థ్య బీమా యోజన కింద అసంఘటిత కార్మికులకు స్మార్ట్ కార్డులను మంజూరు చేయడం.

ఉపాధి హామీ పథకం

• గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పేదరిక నిర్మూలన, శాశ్వత వనరుల అభివృద్ధి లాంటి లక్ష్యాలతో 2005 సెప్టెంబరులో మన్మోహన్ సింగ్ నేతృత్వంలోని అప్పటి యూపీఏ ప్రభుత్వం జాతీయ ఉపాధి హామీ చట్టాన్ని తీసుకువచ్చింది. పంచాయతీ రాజ్ వ్యవస్థ ఏర్పడి 50 ఏళ్లు పూర్తయిన సందర్భంగా 2009లో గాంధీ జయంతి నాడు ఈ చట్టానికి మహాత్మాగాంధీ జాతీయ ఉపాధి హామీ పథకంగా నామకరణం చేశారు. ఈ పథకం ఎలాంటి నైపుణ్యం అవసరంలేని రోడ్లు, కాలువలు, చెరువుల నిర్మాణం లాంటి పనుల్లో గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని కుటుంబాలకు సంవత్సరంలో కనీసం 100 రోజుల పనిని హక్కుగా కల్పిస్తుంది. దరఖాస్తు చేసుకున్న వారికి 5 కిలోమీటర్ల పరిధిలో కనీస వేతనంతో పని కల్పించాలి. దరఖాస్తు చేసుకున్న 15 రోజుల్లో పని కల్పించకపోతే ప్రభుత్వం దరఖాస్తుదారుడికి నిరుద్యోగ భృతిని చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
• ఉపాధి హామీ పథకం ప్రధానంగా గ్రామ పంచాయతీల ద్వారా అమలవుతుంది. గుత్తేదారులకు ఈ పథకం అమలులో ఎలాంటి పాత్ర ఉండదు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పేదరికాన్ని రూపుమాపడం, ప్రజలకు ఉపయోగపడే వనరులను సృష్టించడమే కాకుండా మహిళా సాధికారతకు, నగరాలకు వలసలను తగ్గించడానికి, సామాజిక సామరస్యతకు ఈ పథకం తోడ్పడుతుంది. ఉపాధి హామీ కూలీల్లో 54 శాతం మంది మహిళలే. 40 శాతం మంది షెడ్యూల్డ్ కులాలు, గిరిజన జాతులకు సంబంధించిన వాళ్లు ఉన్నారు. దీన్ని బట్టి ఈ పథకం మహిళాభివృద్ధికి, సామాజిక అభివృద్ధికి ఎంత అవసరమో అర్థమవుతుంది. ఈ పథకం ద్వారా గత పదేళ్లలో రూ.2 లక్షల కోట్లకు పైగా వేతనాలను ఉపాధి హామీ కూలీలకు చెల్లించారు.

పహల్

• వంటగ్యాస్‌పై ప్రభుత్వం అందించే సబ్సిడీలో ప్రతి పైసా నేరుగా లబ్దిదారులకు అందించాలనే యోచనతో ప్రభుత్వం పహల్ (ప్రత్యక్ష హస్తాంతరిత్ లాభ్) అనే పథకాన్ని ప్రారంభించింది. ఈ పథకం ద్వారా వంటగ్యాస్‌పై ప్రభుత్వం అందించే సబ్సిడీని నేరుగా లబ్దిదారుల బ్యాంకు ఖాతాల్లోకి ప్రభుత్వం జమ చేస్తుంది. గ్యాస్ సబ్సిడీల్లో జరిగే అక్రమాలకు అడ్డుకట్ట వేసే ఆలోచనతో పెట్రోలియం, సహజ వాయువుల మంత్రిత్వ శాఖ మొదటగా 2013లో ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించింది. క్రమంగా దేశంలోని 291 జిల్లాల్లో ఈ కార్యక్రమం అమలైంది. ఆధార్‌తో అనుసంధానమైన బ్యాంకు ఖాతా తప్పనిసరి చేయడంతో వినియోగదారులు ఇబ్బందులకు గురయ్యారు. వినియోగదారులు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలను అధ్యయనం చేసి ఆధార్‌ను తప్పనిసరి చేయకుండా 2014 నవంబరులో పహల్ అనే పేరు మీద ఈ ప్రత్యక్ష సబ్సిడీ బదిలీ కార్యక్రమాన్ని దేశంలోని 54 జిల్లాల్లో మళ్లీ ప్రారంభించారు. 2015 జనవరి నాటికి దీన్ని దేశవ్యాప్తంగా అమలు చేశారు. పెట్రోలియం, సహజ వాయువుల మంత్రిత్వ శాఖ అధికారిక వెబ్‌సైట్‌లో వెల్లడించిన వివరాల ప్రకారం.. ప్రభుత్వం ఇంతవరకు 14.4 కోట్ల లబ్దిదారులకు రూ.26,812 కోట్ల సబ్సిడీని నేరుగా బ్యాంకు ఖాతాల్లోకి బదలాయించింది. ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నగదు బదిలీ కార్యక్రమంగా గిన్నీస్ బుక్ ఆగస్టు 13న ఈ కార్యక్రమాన్ని రికార్డులకెక్కించింది.
• ఈ పథకం ద్వారా దాదాపు 10 శాతం మేర అక్రమాలను నిరోధించి వేల కోట్ల ప్రజాధనాన్ని ఆదా చేయగలిగినట్లు ప్రధానమంత్రే స్వయంగా ప్రకటించారు. దీనికి తోడుగా పేదల కోసం సంపన్నులు వంటగ్యాస్ సబ్సిడీలను వదులుకోవాలని ప్రధాని మోదీ ఇచ్చిన పిలుపునకు మంచి స్పందన లభించింది. ఇంతవరకు 35 లక్షల మంది ప్రధాని పిలుపు మేరకు స్పందించి సబ్సిడీని వదులుకున్నారు. ఫలితంగా రూ.560 కోట్ల ప్రభుత్వ సబ్సిడీ ఆదా అయ్యింది.

సుకన్య సమృద్ధి యోజన

• బేటీ బచావో – బేటీ పడావో కార్యక్రమంలో భాగంగా ఆడపిల్లల పట్ల వివక్షను, లింగ అసమానతలను రూపుమాపాలనే నినాదంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం సుకన్య సమృద్ధి యోజనను ప్రారభించింది. ఈ పథకం ద్వారా ఆడపిల్లల తల్లిదండ్రులు పోస్టాఫీసులు లేదా బ్యాంకుల్లో 10 ఏళ్ల లోపు వయసు ఉన్న తమ కుమార్తెల పేరు మీద ఖాతా తెరిచి నెలకు కనీసం రూ.1000 జమ చేయవచ్చు. అందులో ఒక ఆర్థిక సంవత్సరంలో గరిష్ఠంగా లక్షన్నర వరకు డిపాజిట్ చేయవచ్చు. జమ చేసిన మొత్తంపై 9.1 శాతం చక్రవడ్డీతో పాటు ఆదాయపు పన్ను రాయితీ కూడా లభిస్తుంది. బాలికకు అయిదేళ్ల వయసు నుంచి నెలకు రూ.1000 జమచేస్తే 21 ఏళ్లకు 6 లక్షల రూపాయలు లభిస్తుంది. ఈ పథకం కింద బాలికకు 21 ఏళ్ల వయసు వచ్చేవరకు లేదా పెళ్లి అయ్యేంత వరకు ఖాతా క్రియాశీలంగా ఉంటుంది. బాలికకు 18 ఏళ్లు నిండిన తర్వాత ఉన్నత చదువుల కోసం ఈ ఖాతా నుంచి పాక్షికంగా సొమ్మును విత్‌డ్రా చేసుకోవచ్చు. బాల్య వివాహాలను అడ్డుకొనే లక్ష్యంతో 18 ఏళ్ల లోపు ఎలాంటి విత్‌డ్రాలను అనుమతించరు. ఆర్థిక స్వావలంబన, సాధికారత కల్పించే సుకన్య సమృద్ధి యోజనకు దేశ వ్యాప్తంగా విశేష స్పందన లభిస్తోంది.